CBRNe :
Satu Cabaran Masa Kini
 |
| UCAPAN PENYELARAS |
 |
| PENYELARAS BERSAMA BARISAN JURULATIH UNIT PERTOLONGAN CEMAS |
PENGISIAN CERAMAH OLEH
EN AHMAD NAUFAL BIN ABDULLAH
JABATAN BOMBA DAN PENYELAMAT
ALOR SETAR, KEDAH
Penyelaras menyampaikan cenderamata
kepada Penceramah
Sumber tambahan selain daripada penceramah
CBRNe merupakan singkatan kepada bahan kimia (C = Chemical),
bahan biologi (B = Biological), bahan radioaktif (R = Radioactive), bahan
nuklear (N = Nuclear) dan bahan letupan (E = Explosive). CBRNE adalah lima
jenis bahan yang sinonim dengan serangan pengganas. Secara umumnya ia merupakan
bahan yang akan digunakan oleh pengganas untuk melakukan ancaman sama ada dalam
bentuk kemusnahan fizikal atau psikologi.
CBRNE boleh menjadi bahan senjata
atau bahan bukan senjata. CBRNE sebagai bahan senjata terdapat di dalam bentuk
bom konvensional, kombinasi bahan letupan dan senjata letupan yang telah
diubahsuai. Manakala, CBRNE sebagai bahan bukan senjata juga dikenali sebagai
barang berbahaya atau bahan berbahaya yang boleh terdiri dari bahan makanan,
ternakan serta tanaman yang tercemar. Kedua-dua bentuk CBRNE ini mempunyai
persamaan iaitu ia boleh menjadi ancaman berbahaya dan menyebabkan kematian
serta kerosakan di dalam jumlah yang besar.
Definisi terma CBRNE dibahagikan
berdasarkan kesan yang ingin dicapai oleh pengganas. CBRNE adalah agen pemusnah
berskala besar apabila ia menyebabkan kemusnahan besar-besaran terhadap
manusia, harta benda dan persekitaran. Walau bagaimanapun, tidak semua insiden
CBRNE akan menyebabkan kemusnahan besar-besaran. Apabila kesan CBRNE melibatkan
jumlah kematian yang kecil tetapi mencetuskan ketakutan dan melumpuhkan fungsi
komuniti, CBRNE akan dikenali sebagai agen gangguan besar-besaran.
Organisasi Kesihatan Sedunia
mendefinisikan insiden yang melibatkan penggunaan CBRNE sebagai penggunaan
mikroorganisma, toksin, bahan genetik, bahan radioaktif atau bahan kimia dengan
tujuan untuk menyebabkan kematian atau penyakit terhadap manusia, haiwan atau
tumbuh-tumbuhan. Kelima-lima jenis bahan ini akan dibincangkan dengan lebih
mendalam seperti di bawah.
Bahan Kimia
Bahan kimia yang berbahaya akan
diklasifikasikan sebagai senjata bahan kimia apabila ia digunakan untuk tujuan
keganasan dan memberikan kesan toksik terhadap manusia. Kesan toksik ini
termasuklah kematian, bahaya kekal dan ketidakupayaan sementara.
Terdapat pelbagai jenis bahan
kimia yang boleh digunakan untuk melakukan serangan keganasan. Bahan kimia ini
boleh dikelaskan berdasarkan kesan terhadap tubuh manusia dan tahap kesan yang
dihasilkan.
Pengkelasan berdasarkan kesan
terhadap tubuh manusia biasanya dilakukan mengikut sistem organ primer yang
terjejas akibat pendedahan kepada bahan kimia. Bahan kimia ini biasanya
dikelaskan kepada agen sistem saraf, agen sistem pernafasan, agen sistem darah
serta agen kulit tubuh. Penerangan mengenai setiap pengkelasan berdasarkan
kesan terhadap tubuh manusia adalah seperti di bawah:
1. Agen sistem saraf biasa digunakan
dalam bentuk gas seperti gas sarin. Ia memasuki sistem badan melalui kulit
serta paru-paru.
2. Agen sistem pernafasan digunakan
untuk menghasilkan kesan yang akan melumpuhkan fungsi paru-paru. Contoh agen
kimia yang memberi kesan kepada sistem pernafasan manusia adalah seperti klorin
dan phosgene.
3. Agen sistem darah yang biasa
digunakan dalam serangan kimia adalah hydrogen cyanide.
Bahan ini boleh melumpuhkan peredaran oksigen di dalam darah dan seterusnya
boleh menyebabkan kematian.
4. Agen kulit tubuh adalah bahan
kimia yang boleh mendatangkan kesan merengsa dan menghakis kulit seperti
gas mustard. Sesetengah agen sistem saraf juga boleh
menyebabkan kerosakan pada kulit, memasuki sistem badan dan seterusnya memberi
kesan kepada sistem saraf di dalam badan.
Pengkelasan kedua bagi bahan kimia
adalah mengikut tahap kesan yang dihasilkan. Terdapat tiga kesan utama iaitu
menyebabkan ketidakselesaan, ketidakupayaan dan maut. Walau bagaimanapun, kesan
bahan kimia adalah bergantung kepada dos yang diterima dan tahap kesihatan
mangsa.
Bahan Biologi
Bahan biologi dikategorikan
sebagai senjata apabila ia mencapai tujuan utamanya iaitu untuk menjangkiti dan
menyebabkan penyakit kepada manusia. Cara penggunaan bahan biologi sebagai
senjata biasanya melibatkan pencemaran makanan dan minuman dengan bahan
berjangkit, penggunaan mikroorganisma, toksin atau haiwan dalam sistem senjata
dan fabrik yang telah dicemari dengan agen biologi.
Bahan biologi
yang digunakan sebagai alat pemusnah mempunyai ciri unik iaitu boleh membiak di
dalam tubuh badan manusia dalam tempoh tertentu sehingga menyebabkan kematian.
Senjata biologi mempunyai ciri-ciri spesifik seperti keupayaan untuk
menyebabkan jangkitan penyakit, keupayaan untuk membiak serta bermandiri dalam
kadar yang cepat, keupayaan untuk hidup dalam pelbagai persekitaran dan
keupayaan menyebabkan kematian walaupun dalam kuantiti yang kecil.
Bahan biologi yang sering digunakan terdiri dari dua jenis utama iaitu patogen dan toksin. Patogen pula terbahagi kepada organisma yang boleh menyebabkan penyakit seperti bakteria, virus, dan rickettsiae.
Bahan biologi yang sering digunakan terdiri dari dua jenis utama iaitu patogen dan toksin. Patogen pula terbahagi kepada organisma yang boleh menyebabkan penyakit seperti bakteria, virus, dan rickettsiae.
Bakteria
merupakan mikroorganisma yang terdiri dari satu sel yang boleh membiak dengan
pantas di dalam badan manusia dan boleh dihasilkan dengan mudah di dalam
kemudahan makmal. Kebolehan untuk menghasilkan bakteria di dalam kuantiti yang
banyak secara komersial membolehkan ia menjadi senjata biologi yang
sesuai. Berikut adalah contoh bakteria yang berpotensi menjadi senjata
biologi: Bacillus anthracis (anthrax), Brucella (brucellosis),
Corynebacterium diphtheriae (diphteria), Burkholderia mallei (glanders),
Burkholderia pseudomallei (melioidosis).
Virus
merupakan mikroorganisma yang terdiri daripada bahan genetik yang dikelilingi
oleh bahan protein. Virus tidak boleh membiak dengan sendirinya dan ia
memerlukan sel tuan rumah untuk membiak. Contoh virus adalah seperti virus
ebola, hepatitis, variola, dan influenza.
Rickettsiae merupakan organisma yang mempunyai saiz yang lebih kecil dari bakteria dan keupayaan membiak yang rendah. Organisma ini memerlukan sel tuan rumah untuk membiak. Contoh organisma ini adalah seperti Coxiella burnetii (Q fever), Bartonella quintana (trench fever), Rickettsia prowazekii (typhus) dan Rrickettsia rickettsii (Rocky Mountain Spotted Fever).
Rickettsiae merupakan organisma yang mempunyai saiz yang lebih kecil dari bakteria dan keupayaan membiak yang rendah. Organisma ini memerlukan sel tuan rumah untuk membiak. Contoh organisma ini adalah seperti Coxiella burnetii (Q fever), Bartonella quintana (trench fever), Rickettsia prowazekii (typhus) dan Rrickettsia rickettsii (Rocky Mountain Spotted Fever).
Manakala
toksin merupakan bahan beracun yang dihasilkan oleh organisma hidup dan di
dalam kuantiti yang kecil boleh menyebabkan kematian dalam jumlah yang besar.
Toksin dihasilkan oleh mikroorganisma atau haiwan seperti labah-labah atau dari
tumbuhan. Toksin yang dihasilkan oleh tumbuhan juga dikenali sebagai
mikotoksin. Contoh toksin yang pernah digunakan untuk tujuan serangan keganasan
adalah seperti botulinium toxin, ricin, saxitoxin,
tricothecene mycotoxins dan staphylococcal enterotoxin
B.
Bahan Radioaktif
Bahan radioaktif wujud dalam
pelbagai bentuk yang berbeza. Secara umumnya, ia bukanlah bahan yang berbahaya
kerana penggunaan bahan ini sentiasa dikawal. Namun, perkembangan teknologi dan
peningkatan ekonomi telah memberikan peluang kepada penggunaan bahan radioaktif
dalam penghasilan senjata. Penggunaan bahan senjata radioaktif oleh pengganas
adalah satu situasi yang membimbangkan kerana kesan penggunaan bahan ini adalah
sangat merbahaya. Penyebaran bahan ini adalah cepat dan ia memberi kesan bukan
sahaja kepada seorang individu malah seluruh negara yang terlibat.
Contoh utama
penggunaan senjata bahan radioaktif ialah sebagai dirty bomb atau Radiological Dispersal Device (RDD)
dan radiation emitting device (RED). Radiological Dispersal Device (RDD) adalah senjata
yang menyebarkan bahan radioaktif. Apabila RDD digunakan, ia menghasilkan
radiasi yang mempunyai jangka hayat yang panjang dan kekal aktif selama
berdekad. Ini melumpuhkan fungsi sesebuah komuniti kerana bahan radioaktif yang
dihasilkan menyebabkan sesebuah kawasan tidak boleh didiami. RDD mempunyai
fungsi sebagai agen gangguaan besar-besaran. Ciri ini membolehkan ia menjadi
senjata yang efektif untuk mengganggu serta melumpuhkan perkembangan manusia
mahupun persekitaran seperti yang menjadi matlamat pengganas.
Radiation Emitting
Device (RED) adalah senjata yang
menghasilkan bahan radioaktif secara senyap dan memberi kesan kepada manusia
tanpa disedari. Kesan bahan radioaktif yang dihasilkan hanya akan dirasa
apabila telah memberi kesan yang teruk kepada manusia dan persekitaran. Ia
memancarkan bahan radioaktif yang tidak mempunyai bau serta warna.
Bahan Nuklear
Peristiwa pengeboman Hiroshima dan
Nagasaki di akhir Perang Dunia Kedua adalah titik permulaan kepada penggunaan
bahan nuklear sebagai senjata perang. Pengeboman berkenaan telah menyebabkan
kemusnahan besar-besaran. Perkembangan penggunaan bahan nuklear sebagai salah
satu agen pemusnah oleh pengganas adalah sangat digeruni kerana ia boleh
menyebabkan kemusnahan berterusan kepada manusia mahupun persekitaran.
Terdapat dua jenis utama senjata
nuklear iaitu bom atom dan senjata termonuklear. Bom atom merupakan senjata
yang dihasilkan melalui pengeluaran tenaga oleh proses pemisahan bahan nuklear
(plutonium dan uranium) yang berlaku di dalam bom berkenaan. Proses pemisahan
ini menghasilkan letupan yang sangat kuat dan menghasilkan radiasi neutron dan
gamma yang sangat merbahaya dan boleh memusnahkan manusia atau persekitaran
pada tahap yang teruk.
Senjata termonuklear juga dikenali
sebagai bom hidrogen. Senjata ini dihasilkan melalui tindak balas isotop
hidrogen pada suhu yang tinggi dan menghasilkan gas helium.
Bahan Letupan
Bahan letupan boleh didefinisikan
sebagai bahan kimia atau bahan nuklear yang mempunyai sifat meletup. Bahan ini
mempunyai tenaga simpanan yang tinggi dan apabila ia diaktifkan boleh
menghasilkan letupan yang sangat besar dan cepat. Bahan letupan boleh
diklasifikasikan kepada empat kelas utama iaitu agen letupan, bahan letupan
primer, bahan letupan kelas rendah dan bahan letupan kelas tinggi.
Agen letupan
merupakan bahan letupan yang sering digunakan pengganas. Agen ini adalah mudah
didapati kerana ia digunakan secara komersial di kawasan pembinaan atau
lombong. Contoh agen letupan yang sering digunakan oleh pengganas adalah ANFO (ammonium nitrate/fuel oil).
Bahan letupan primer adalah bahan
yang digunakan untuk memasang agen letupan, bahan letupan rendah dan bahan
letupan tinggi. Ia mempunyai ciri yang sensitif kepada haba dan cas elektrik.
Bahan letupan kelas rendah adalah
bahan yang mudah terbakar dan biasanya digunakan di dalam pistol atau senapang.
Contoh bahan letupan kelas rendah yang selalu digunakan ialah serbuk pistol.
Bahan letupan kelas tinggi adalah
bahan letupan utama yang digunakan untuk tujuan ketenteraan. Bahan ini memerlukan
bahan letupan primer untuk dinyalakan dan ia mempunyai sifat yang lebih mudah
terbakar berbanding bahan letupan kelas rendah.
Terdapat dua cara bahan letupan
ini boleh digunakan iaitu bahan letupan saiz besar dan bahan letupan saiz
kecil. Bahan letupan saiz besar digunakan untuk menghasilkan impak secara terus
dan menyebabkan kerosakan serta kematian dalam jumlah yang besar.
Manakala bahan letupan saiz kecil
digunakan untuk mencapai kesan sekunder yang lebih teruk. Bahan letupan saiz
kecil boleh bertindak sebagai agen penyebaran kepada bahan berbahaya yang lain
iaitu bahan kimia, bahan biologi serta bahan radioaktif. Selain itu, ia juga
bertindak sebagai umpan kepada bahan letupan yang lebih besar yang menyebabkan
kerosakan dan kematian yang lebih banyak.
Cabaran Masa Kini
Sejauh manakah kebenaran dan
potensi penggunaan CBRNE sebagai senjata pengganas? Apakah publisiti yang
meluas mengenai CBRNE menyebabkan situasi panik tidak berasas di kalangan
pemimpin dunia? Atau apakah CBRNE perlu digeruni dan langkah berjaga-jaga perlu
diambil sewajarnya? Persoalan demi persoalan wujud dan kebimbangan akan terus
tercetus kerana CBRNE akan tetap menjadi ancaman kepada seluruh dunia.
Kebimbangan mengenai penggunaan
CBRNE sebagai bahan senjata menyebabkan setiap negara akan terus berusaha untuk
mewujudkan langkah berjaga-jaga bagi menangani insiden CBRNE. Unit CBRNE
ditubuhkan di setiap negara dan undang-undang keselamatan baru yang menghadkan
penggunaan CBRNE diolah serta digubal untuk menjamin keselamatan negara masing-masing
terus terjaga.
Seiring dengan perkembangan
teknologi dan pengetahuan, CBRNE akan terus berkembang dan bakal menjadi suatu
ancaman utama serta nyata pada satu masa akan datang. Ukuran emosi yang kuat
membawa kepada tindakan nekad melibatkan kumpulan-kumpulan pengganas ini bakal
meningkatkan lagi potensi untuk menggunakan senjata pemusnah besar-besaran.
CBRNE akan terus menjadi cabaran
kerana dunia yang makin diasak oleh cetusan keganasan yang berkait rapat dengan
isu sensitif seperti isu agama dan perkauman. Sensitiviti terhadap isu
berkenaan boleh meningkatkan perasaan ekstremis dan kesanggupan untuk melakukan
apa sahaja demi mempertahankan kepercayaan masing- masing. Kewujudan kumpulan
pelampau dan kumpulan agama yang tumbuh bagaikan cendawan di seluruh dunia akan
terus menyumbang dan meningkatkan kebarangkalian penggunaan CBRNE dalam ancaman
keganasan.
Keupayaan spesifik kelima-lima
bahan ini boleh menyebabkan kemusnahan yang tidak dapat dibendung sekiranya ia
digunakan oleh pengganas pada masa akan datang. Satu ciri utama yang menyumbang
kepada penggunaan CBRNE adalah bahan-bahan ini mudah didapati di pasaran dan
maklumat mengenai cara penggunaannya mudah diperolehi melalui internet.
Contohnya bahan letupan yang boleh didapati dengan mudah di dalam pasaran
kerana ia digunakan secara komersial seperti di dalam bidang perlombongan.
Keadaan ini adalah juga sama bagi
bahan kimia dan bahan biologi yang memang wujud di pasaran awam mahupun pasaran
gelap. Penghasilan senjata kimia dan biologi dipermudahkan kerana segala
peralatan dan bahan diperlukan telahpun sedia ada dan memang digunakan
terutamanya di dalam bidang penyelidikan serta perubatan. Di samping itu,
senjata kimia dan biologi boleh dihasilkan tanpa memerlukan fasiliti khusus.
Oleh kerana penghasilan senjata kimia dan biologi ini tidak sulit, ia menjadi
sukar untuk dikesan dan boleh disembunyikan.
Ancaman bahan kimia dan biologi
akan bertambah sejajar dengan meningkatnya bidang bioteknologi serta
kejuruteraan genetik. Peningkatan ilmu dalam dua bidang ini bakal membuka pintu
kepada perkembangan senjata kimia dan biologi. Senjata yang lebih canggih, penghasilan
patogen serta toksin yang sukar dikesan dan sukar diubati mungkin akan
dihasilkan pada satu masa akan datang.
Perkembangan dalam teknologi
maklumat telah membolehkan pelbagai generasi masyarakat termasuk kumpulan
pengganas untuk membaca dan memperoleh ilmu. Kecanggihan sistem ini telah
membuka ruang kepada pengganas untuk mempelajari mengenai penggunaan CBRNE.
Internet merupakan gedung ilmu namun apabila ia digunakan untuk tujuan yang
salah, boleh menjadi satu penyumbang ancaman keganasan. Perlu diingati juga
informasi di dalam internet kebanyakannya boleh diperolehi secara percuma.
Antara ciri
lain CBRNE ialah keupayaannya untuk berfungsi secara bersendiri mahupun secara
gabungan dengan bahan lain. Penggunaan satu jenis bahan ini secara sendirian
mahupun secara penggabungan dengan beberapa jenis bahan boleh menghasilkan
kesan yang serius kepada manusia, infrastuktur, ekonomi serta sistem sosial
sesebuah negara. Sebagai contoh, bahan radioaktif yang digunakan bersama bahan
letupan sebagai dirty bomb untuk menghasilkan
impak yang lebih teruk.
Kesimpulannya, persediaan
menghadapi insiden serangan pengganas yang menggunakan CBRNE perlu
dipertingkatkan selaras dengan perkembangan pelbagai bidang yang dilihat
berpotensi menyumbang kepada penggunaan CBRNE. Langkah berjaga-jaga perlu
diambil kerana penggunaan CBRNE oleh pengganas melibatkan risiko kehilangan dan
kemusnahan yang besar.
Rujukan
5. www.ibconsultancy.eu/cbrne/biology/
6. Laman web rasmi Polis DiRaja
Malaysia http://www.rmp.gov.my/
8. Introduction to CBRNE Terrorism:
An Awareness Primer and Preparedness Guide for Emergency Responders By Robert
J. Heyer, D.Sc., Hazardous Materials Specialist
9. Forensic Science Applied to CBRNE
Evidence and Event , Randall Murch, PhD Professor, Virginia Tech National
Capital Region, Arlington VA
Semakan Akhir
|
:
|
6 Mac 2014
|
Penulis
|
:
|
Grace Jinang
|
Akreditor
|
:
|
Dr. Mohamad Azaini bin Ibrahim
|
PENULIS TERLIBAT
SEBAGAI PESERTA / JURULATIH
This is dummy text. It is not meant to be read. Accordingly, it is difficult to figure out when to end it. But then, this is dummy text. It is not meant to be read. Period.
ConversionConversion EmoticonEmoticon